۲۴ مرداد ۱۳۸۳
گزارش مهم سياسي، اجتماعي، اخلاقي جامعه ايران (1)
بر اساس ماده 162 قانون برنامه سوم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي، دولت مکلف است هر ساله وضعيت فرهنگي و اجتماعي کشور را ارزيابي و آثار اجتماعي سياست هاي اقتصادي را بررسي و تحليل نمايد و راهکارهاي موثر براي بهبود شاخص هاي نشان دهنده تحولات فکري، بينشي و رفتاري اقشار مختلف را تهيه و براي اصلاح سياست ها و فعاليت هاي اجرايي، مورد استفاده قرار دهد.
براي عملياتي شدن ماده قانوني ياد شده، طرح ملي با نام «پيمايش ارزش ها و نگرش ها و نگرش هاي ايرانيان» طراحي و با سامان اجرايي وسيع و گسترده اي با نمونه گيري علمي در 28 استان در سال هاي 1379 و 1382 (در دو نوبت) توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي به مورد اجرا گذاشته شده است.
اين گزارش مشتمل بر ابعاد سياسي، اجتماعي، اخلاقي و ارزيابي گرايش هاي ديني شهروندان 28 استان کشور مي باشد که حاور نکات مهمي، به شرح زير مي باشد:
- پنداشت درباره عدالت
نتايج بررسي ياد شده نشان مي دهد که برداشت 51% از پاسخگويان از عدالت، همان توزيع امکانات به طور مساوي در بين افراد جامعه است و 28% عدالت را به معناي توزيع امکانات بيشتر براي افراد نيازمند و 21% توزيع امکانات بيشتر به افراد شايسته تر را عدالت مي دانند.
فرصت هاي شغلي
43% از پاسخگويان معتقدند در توزيع فرصت هاي شغلي تجربه و تخصص نقشي ندارد، ليکن 23% نقش آن را مهم مي دانند و 46% معتقدند افراد عادي با داشتن تجربه و تخصص نمي توانند به مقامات بالا برسند.
81% معتقدند نداشتن پول و پارتي باعث ضايع شده حقوق فردي مي شود و 44% معتقدند که از طريق قانون نمي توانند حقوق ضايع شده خود را استيفا نمايند.
60% رعايت قانون را در مورد مردم و مسئولين يکسان نمي دانند و در مقابل 8% اعتقاد دارند رعايت قانون در مورد مردم و مسئولين يکسان است. 63% نگاه مسئولين به همه مردم را يکسان نمي دانند.
نسبت کمي از پاسخگويان معتقد به محدوديت امکان پيشرفت زنان هستند. 41% امکان پيشرفت را براي زنان زياد مي دانند. 31% تا حدي و 27% امکان کمي براي پيشرفت زنان قائل هستند.
-اخلاق کار
اکثريت پاسخگويان معتقدند که اخلاق کار در جامعه در سطح نازلي قرار دارد. در چنين شرايطي، فرد انگيزه کمي براي خوب کار کردن دارد.
63% معتقدند که وقت شناسي به ميزان کمي رعايت مي شود.
64% معتقدند که قانون و مقررات به ميزان کمي رعايت مي شود.
59% معتقدند که وجدان کاري به ميزان کمي رعايت مي شود.
60% معتقدند که راه انداختن کار مردم به ميزان کمي رعايت مي شود.
تفاوت کمي بين نگرش مردان و زنان به اخلاق کار در جامعه وجود دارد. همچنين، بين نگرش جوانان و افراد مسن، ليکن تفاوت مهمي بين سطوح تحصيلي مشاهده مي شود. منفي ترين ارزيابي در بين دارندگان تحصيلات دانشگاهي مشاهده مي شود، به نحوي که در مقابل 45% افراد بي سواد که معتقدند و وجدان کار به ميزان کمي رعايت مي شود 69% افراد داراي تحصيلات دانشگاهي و 67% داراي تحصيلات ديني اين اعتقاد را دارند.
-مقايسه صفات اخلاقي 1379- 82
پاسخگويان کميابي صفات مثبت منفي را به شرح زير ارزيابي کرده اند. نتايج اين ارزيابي در سال هاي 1379 با 1382 مقايسه شده است:
کميابي صفات مثبت |
1379 |
1382 |
گذشت |
51 |
56 |
امانت داري |
42 |
41 |
انصاف |
58 |
56 |
کمک به ديگران |
35 |
36 |
صداقت و راستگويي |
55 |
59 |
پايبندي به قول و قرار |
45 |
49 |
رواج صفات منفي |
|
|
دورويي و تظاهر |
68 |
68 |
تقلب و کلاهبرداري |
74 |
75 |
تملق و چاپلوسي |
68 |
73 |
در مورد وضعيت خود، اکثريت پاسخگويان خود را جزو طبقه متوسط دانسته اند. 72% خود را طبقه متوسط و 27% طبقه پايين دانسته اند.
-آينده وضعيت طبقاتي
88% پاسخگويان ارزيابي شان از وضعيت فعلي ساخت طبقاتي، شکاف بيشتر فقرا و ثروتمندان طي سالهاي اخير است صرفاً 5% اين ساخت را مشابه سال هاي گذشته و 7% کاهش ميان ثروتمندان و فقرا ارزيابي کرده اند. 87% به افزايش فاصله طبقاتي ميان ثروتمندان در آينده معتقد هستند و 8% به کاهش آن اعتقاد دارند.
-رضايت از زندگي
82% از وضعيت زندگي خانوادگي اظهار رضايت نکرده اند. 80% از وضعيت سلامتي، 42% از وضعيت مالي خودشان و 54% از وضعيت مسکن خود ابراز رضايت کرده اند.
ميزان رضايت از وضع محل سکونت 60% و از شهر زندگي 72%، از اوضاع سياسي 38% و اوضاع اقتصادي 4% بوده است.
-ساخت قدرت در خانواده
مقايسه نظام تصميم گيري در خانواده در فاصله سالهاي 1353 تا 1382 کاهش نقش مردان در تصميم گيري از 72% به 49% و کاهش نقش زنان از 14% به 8% را نشان مي دهد، که حکايت از نقش بيشتر فرزندان در تصميم گيري در خانواده و به اصطلاح دموکراتيزه تر شدن خانواده مي باشد. همچنين، در سال هاي بعد از انقلاب نگرش نسبت به اشتغال زنان با شتاب بسيار زيادي تغيير کرده است و يک جابجايي کامل نگرشي صورت گرفته است، به نحوي که 70% مخالفت و 70% موافقت تغيير جهت داده شده است.