۲۶ دی ۱۳۹۴ خاطرات شفاهي راديو (۱۴)/ راه اندازي راديو جبهه يكي از مهمترين دوران كل تاريخ راديو و تلويزيون اداره كردن برنامه هاي تبليغاتي هشت ساله دفاع مقدس بود. امكانات اندك و جنگ بيرحمانه و همه جانبه و عدم آمادگي ايران پس از انقلاب. اهميت جنگ به نوعي بود كه بايد همه چيز را تحت تاثير قرار ميداد. از طرف ديگر بايد مردم روحيه پيدا ميكردند و عملا بايد برنامه هاي عادي هم پخش ميشد تا معلوم شود زندگي جريان دارد. اداره شهرها كمتر از اداره جبهه ها نبود. بخش عمده اين رفتارهاي تبليغي به عهده راديو تلويزيون بود. بالانس كردن جبهه و پشت جبهه هميشه يك مشكل بود. تا مقطع پيروزي در خرمشهر هم مرتب تصور اين بود كه جنگ در حال اتمام است. فركانس جديدي براي برنامه هاي جنگي نبود. از نخستين كارهايي كه پس از استقرار در مديريت راديو به ذهنم رسيد، ایجاد راديو جبهه بود كه در سال ۶۴ راه اندازي شد. براي راه اندازي آن بخش فني سازمان هم خيلي تلاش كرد. مهندسان ميهن دوستي بودند كه براي راه اندازي با تكنولوژي نه چندان پيشرفته آن ايام زحمتي همپاي رزمندگان در خط مقدم بر دوششان بود. از مرحوم مهندس حيدري و از مهندس هرندي به طور ويژه بايد ياد كنم. در آن زمان تكنولوژي ماهواره نبود. روي كوههاي بلند بايد دكل نصب ميشد و دكلها بايد همديگر را ميديدند. نگهبانان اين دكل وظيفه داشتند با تعبيه سوخت در ژنراتورها دكل را روشن نگه دارند و قطعي را با بيسيم خبر دهند. آنها هميشه در معرض بمباران يا خرابكاري و انفجارهاي منافقين بودند. حوادثي مثل حمله حيوانات وحشي هم كه عادي بود براي آنان. الان كه آن تكنولوژي پايان يافته، از زحمتهاي آنان بايد تقدير كرد. براي رساندن صداي جبهه به مردم و صداي مردم به جبهه خيلي نقش داشتند كه كمتر از آنها ياد شده است. راديو جبهه از ساعت 8 و نیم تا 11 و نیم به طور اختصاصي براي جبهه ها پخش ميشد و صداي آن در شهرها شنيده نمي شد. پخش برنامه هايي مثل برنامه خانواده يا ساير مظاهر زندگي عادي كه صبحها پخش ميشد ميتوانست بر روحيه رزمندگان اثر منفي داشته باشد. مخاطب اين راديو رزمنده ها بودند كه بيشتر با پيامهاي روحيه بخش مردم از سراسر كشور و سرودهاي مهيج و تحليل در مورد جنگ همراه بود. من بعد از فتح خرمشهر و در دوران سختي جنگ مدير راديو ايران شدم. نخستين بار در سال ۵۹، كه مدير برنامه هاي راديو تلويزيون مشهد بودم، در دفترم نشسته بودم كه از پخش راديو زنگ زدند، جنگ شده. پريدم توي اتاق پخش. صداي آيت الله خامنه اي داشت پخش ميشد. رنگ همه ما پريده بود. اعلام كردند كه نيروهاي عراقي به فرودگاه تهران حمله كرده اند و مردم را به آرامش دعوت كردند. مساله اين بود كه ما در شهرستانها براي برنامه هاي محلي چه بايد بكنيم؟و طبيعيترين تصميم اين بود كه به دليل ابهام در سياستگذاري، فقط به رله برنامه هاي شبكه سراسري بپردازيم. اين مشكل همه شهرستانها بود. تا آخر هم شهرستانها در سياستگذاري نقش نداشتند و عمده ترين كاري كه در ارتباط با جنگ در شهرستانهايي مثل مشهد كه دور از جبهه بودند، صورت ميگرفت تهيه گزارش از كمك رساني شهرستانها به جبهه يا تهيه خبر از اعزام نيروها بود. اما مراكزي مثل آبادان و اهواز مركز تغذيه جنگي كل كشور بودند. جنگ ادامه داشت. من اوايل بهار ۶۱ مدير راديو تلويزيون بوشهر شده بودم. شهري جنگي در كنار جزيره نفتي خارك كه بزرگترين منبع نفتي و تنها مركز صادرات نفت بود و مرتب بمباران ميشد و بايد اخبارش را ما در مركز بوشهر پوشش ميداديم. تمامي چراغهاي خيابانهاي شهر شبها خاموش بود. استتار كامل. پنجره هاي منازل زير چسبهاي سياه قرار داشتند كه شبها نوري به بيرون نفوذ نكند. وقتي خرمشهر پيروز شد، جشن بزرگي گرفتند. همه در مصلاي شهر جمع شدند. امام جمعه شهر، آقاي مدني بروجني بود. خطبه قرايي خواند كه جنگ ديگر تمام شد و از امشب همه چراغها را روشن كنيد و خيابانها را چراغاني كنيد. واقعا آنها كه آن روز فتح خرمشهر را ديده اند ميدانند كه از شيرين ترين روزهاي زندگي هر ايراني بود. خبر خطابه هاي آقاي امام جمعه را آماده كرده بوديم كه با تلكس به تهران بفرستيم. تلكس پيشرفته ترين وسيله انتقال خبر بود كه مثل ماشين تايپ، بايد خبر را مينوشتي و به صورت نقطه به نقطه براي مركز ارسال ميشد و در آنجا روي كاغذهاي رول مخصوص دريافت ميشد. قبل از ارسال خبر، از مركز زنگ زدند كه ستاد كل ارتش به اين حرف امام جمعه عكس العمل نشان داده و مبادا شما آن را پخش كنيد. عمده خبرهاي بوشهر از جزيره خبرساز خارك بود. به شدت نيروهاي ارتشي از ديده شدن تصاوير آن جزيره نگران و مراقب بودند. ميترسيدند دشمن از آن استفاده كند. خبر رساني از خارك هم خيلي سخت بود. بايد همه خبرها كدگذاري ميشد. نيروي دريايي مرتب براي مسوولان در استانداري جلسه آموزش خبر رساني محرمانه ميگذاشت. مهمترين خبر كه براي آن در استانداري جلسه تشكيل دادند و همه رفته بوديم اين بود كه پشت جلد يكي از مجلات خارجي نمايي از بالا از خارك چاپ شده بود. اين در حالي بود كه فريمهاي فيلمهايي كه از خارك توسط فيلمبردار ما گرفته ميشد، بايد توسط نظاميها بررسي شود كه مبادا از نقشه خارك دشمن خبردار شود. آن تصوير مجله خارجي كه يك ماه بعد از انتشار به ايران و سپس به بوشهر رسيده بود، فاجعه تلقي شد. خيلي از مسوولان استان كه مرتب از نظاميها براي خبرگيري از خارك توبيخ ميشدند، زبانشان باز شد. البته حالا ميدانم براي نسل گوگل مپ و جي پي اس اين حرفها باور كردني نيست، اما زمان ما اينطور بود. لينك 2

	۲۰ دی ۱۳۹۴ خاطرات شفاهی رادیو (۱۳)/ سوتی های سخنرانی خاطرات رادیو در مورد سخنرانی های ساعت یک تا دو رادیو بود که در دهه شصت یکی از اتفاقات مهم سیاسی کشور بود. یکی، دو خاطره شیرین را که بیشتر سوتی های ما بود، ذکر میکنم: یکی اینکه آقای محسن رضایی سخنرانی‌ای در اهواز انجام دادند و یکسری نکات مهمی از پیروزی‌های آن روز مثلا ساعت 11:30 صبح از یکی ازشهرها (احتمالا مسجدسلیمان) اعلام کرد که با خط برگشت به تهران رساندیم . آن موقع ارسال صدا به تهران خودش مشکلاتی داشت. خبر آن روز آماده کرده بود که تمام اخبار آن روز را به موفقیت‌ها و پیروزی اعلام‌شده توسط آقای رضایی اختصاص دهد. ما همان سخنرانی را به نوعی در مسابقه با خبر زودتر، در ساعت یک تا دو همان روز پخش کرده بودیم. آقای زورق معاون سیاسی بود و مسئول خبر. در این ماجرا خیلی عصبانی شد. ماجرای شیرین دیگری که اتفاق افتاده بود اینکه آقای مقتدایی که سخنگوی آن زمان قوه قضائیه بودند، در مورد جنگ سخنرانی پرهیجانی کرده بود. قسمت آخر سخنرانی‌شان نسبت به حضرت عایشه یکسری جملات گفته بود که چندان خوب نبود و امام شنیده بودند. آقای محمدعلی انصاری از دفتر امام بعد از پایان سخنرانی زنگ زد که امام فرموده‌اند این حرف‌ها چیست که خلاف عرف جامعه و وحدت است. ولی از آنجا که سخنرانی جنگی بود من هم نمی‌توانستم کاری کنم و پخش شده بود، تنها عذرخواهی کردم و مساله تمام شد. معمولا سخنرانی‌ها را یکبار بیشتر پخش نمی‌کردیم. ۲۰ روز پس از این ماجرا یک روز ساعت 12 از جبهه تماس گرفتند که برنامه را ویژه جنگ کنید. ماهم برنامه را قطع کردیم و موزیک معروف جنگ را پخش کردیم. و روز تعطیل بود و کسی برای مطلب‌نوشتن وجود نداشت. تا 12 را با مارش رفتند و مشغول خواندن مطلب و اعلام خبر کردند. مسئول هماهنگی آقای رجبلو و گوینده پخش، مرحوم کیان بود. تا ساعت یک برنامه ویژه ادامه پیدا کرد که آقای خزایی مدیر هماهنگی پخش به من زنگ کرد که عملیات خیلی وسیعی نبوده و ما هم بیشتر از یک ساعت برای نویسندگی نمی‌کشیم و مجبوریم برای ساعت یک سخنرانی جنگی از آرشیو پیدا کنیم و پخش کنیم. من در ماشین در حال رانندگی در حوالی تهرانپارس بودم که یکمرتبه دیدم بسم الله الرحمن الرحیم همان سخنرانی آقای مقتدایی است که امام درموردش هشدار داده بودند، درحال پخش است. من مانده بودم حالا که امام مستقیما درمورد یک سخنرانی اخطار داده‌اند چه کنیم؟ من به دلیل اینکه فکر می‌کردم یکبار پخش شده و سخنرانی ها معمولا بار دوم پخش نمی شود، ماجرای نظر امام را به کسی دیگر نگفته بودم. آن موقع مدیران ارشد رادیو تلویزیون یک دستگاه پیج داشتند که هرکسی کار فوری دشت به تلفنخانه تلویزیون زنگ می زد و از داخل دستگاه کوچیکی که همراهمان بود صدایی بیرون می امد که فوری با فلان جا صحبت کنید. از دفتر امام، آقای انصاری هم مرتب من را پیج می کرد. موبایل هم که نبود. در مغازه‌ای ایستادم و توانستم تلفنی گیر بیاورم و به پخش زنگ بزنم و یادم نیست چه کسی در پخش بود اما گفتم که از همین جای سخنرانی که حدود ده دقیقه پخش شده بود، قطع کنید و مارش بروید و همان خبرهای صبح را شروع به دوباره خواندن کنید. بچه ها دمغ شدند ولی نمی شد توضیح داد. آقای مقتدایی هم نمی‌دانست که قضیه چیست. چند روز بعد دفتر امام رفتم و حاج شیخ حسن صانعی به من گفتند که آقای مقتدایی زنگ زده و اعتراض کرده که تازه شال و کلاه کرده بودم و در منبر داشتم حرف می‌زدم که یک مرتبه اینها قطع کردند درحالی که خبر مهمی هم نداشتند و سخنرانی ما را قطع کرده اند. چون بنا به قاعده آن روزها با موزیک و مارش اعلام کردیم که «شنوندگان عزیز به خبری که هم‌اکنون رسیده توجه کنید!» و همان خبرهای صبح را دوباره خواندیم. آقای محمد هاشمی هم در جریان نظر امام بود ولی سفر بود. آقای تابشیان جانشین آقای هاشمی بود. حالا هی اون پیج می‌کرد. باز از کنار خیابان به آقای تابشیان زنگ زدم و ایشان گفتند که این چه کاری بوده است که سخنرانی را قطع کردید.؟ گفتم شما در جریان نیستید و الان نمی‌توانم توضیح دهم. اتفاقی بوده که باید این کار را می‌گرفتم، بعدا برایتان توضیح می‌دهم. ایشان خیلی عصبانی شده بودند و علت را نمی‌دانستند. این هم یک خاطره‌ای از سخنرانی‌هایی بود که بین من مانده بود و آقای هاشمی و اتفاقی که روی پخش به صورت طبیعی افتاد و اگر آن سخنرانی ادامه می‌یافت، برای رادیو خیلی زشت بود. امامی که به ندرت سر یک موضوعی تذکر می‌داد، موضوعی را تذکر مستقیم داده باشد و ما لجبازی کنیم و همان سخنرانی که هیچوقت دوبار پخش نمی‌کنیم را پخش کرده باشیم. اقای رجبلو که آن زمان مسول هماهنگی پخش بود و در بیان این خاطرات حاضر بود، نقل کرد در همان روز درست دو دقیقه به ساعت 9 مانده بود که برنامه «صبح جمعه» پخش شود و برنامه‌ای دوساعته بود. آقای ابطحی گفتند برنامه را جنگی کنید و من دقیقا یادم است که عملیات کوچکی در سومار شده بود. البته مطالب جنگی داشتیم ولی اینکه به این عملیات بخورد را نداشتیم. ما برنامه را جنگی کردیم درحالی که مطلب هم نداشتیم، کار به جایی رسید که من خط پایینی مطلب را می‌نوشتم و آقای کیان درحال خواندن خط بالایی مطلب بود. یادم است به خانم زنبقی تهیه کننده گفتم من از کت و کول افتادم شما یک موزیک طولانی‌تری پخش کنید تا مطلب جدید بنویسم. نزدیک ساعت یک بود که آقای اصغر حقیقی از آرشیو نوار را آورد و گفت که آقای خزایی گفته این نوار را پخش کنید. من یک لحظه در ذهنم رفت که روز جمعه سخنرانی پخش نمی‌کنیم و این نباید پخش شود، ولی خوشحال شدیم. سخنرانی را شروع کردیم و بعد از چهار، پنج دقیقه که گذشت آقای ابطحی آنچنان عصبانی زنگ زد». لينك 2

	۱۳ دی ۱۳۹۴ خاطرات شفاهی رادیو (۱۲) ‪ ‬حذف سخنرانی های قبل نماز جمعه وجنجال های آن ‪ ‬ در شرایط دهه ۶۰ که تلویزیون روزها برنامه نداشت و در ایام جنگ که خبرها توسط مردم پیگیری می شد و خبر ساعت ۱۴، خبر اصلی بود، سخنرانی های ساعت ۱ تا ۲ بعد از ظهر تنها فرصت سیاسی رادیو بود که رادیو را از نطرسیاسی متحول کرد و آن را به صورت جناحی در ذهنها برد. سعی ما این بود که بهانه آشکار برای حمایت از جناح خاصی دست کسی ندهیم. اما صادقانه اگر اعتراف کنم، دم خروس دیده می شد. البته در این موضع من حمایت آقای محمدهاشمی و رییس جمهور را نداشتم و فقط دفتر امام غیرعلنی تشویق می کردند. بارها احمد آقای خمینی در دفتر امام که می رفتیم برای این کارمان تشویق میکرد و دلگرمی می داد که به همین شیوه در انتخاب سخنرانی ها ادامه دهیم. که این خط را جلو بروید. من آن زمان خیلی خدمت آیتالله خامنهای به عنوان رئیسجمهور میرسیدم به خاطر اینکه از ارادتمندان قبل از انقلابشان در مشهد بودم و البته حس می کردم دفتر رییس جمهور خیلی از روند پخش سخنرانیها راضی نیستند. من لیستی درست کرده بودم که همراهم بود چون تنها چیزی که در حوزه سیاست بحث میکردم و مورد علاقهام بود همین سخنرانیها بود و بقیه کارها به صورت روتین انجام میشد. لیستی که ادعا میکردم از همه در آن سخنرانی گذاشتهام. خاطرهای در این باب تعریف میکنم؛ یکبار که به ریاستجمهوری رفته بودم آیتالله خامنهای گفتند که این سخنرانیها خیلی تند و تیز و یکطرفه شده است و من لیست را به ایشان نشان دادم که ببینید. از همه سخنرانی داریم. ایشان لبخندی زدند و فرمودند که خب بله مثلا از آقای خزعلی سخنرانی راجع به تفسیر خطبه شماره فلان نهجالبلاغه میگذاری ولی از دوستان خودتان مثل فخرالدین حجازی و طاهری اصفهانی و دیگران سخنرانی سیاسی و با جهت گیری جناحی پخش میکنی! و به این ترتیب فکر میکنی لیستات را تکمیل و متعادل کرده ای. درواقع ایشان به این موضوع به شکل شیطنتی اینگونه نگاه میکردند. در مساله سخنرانیها یک اتفاق خیلی مهمی افتاد که خیلی تعیینکننده بود. یکی از کارمندان رادیو به نام آقای علامه، که آدم محترمی بود از قبل ورود من به رادیو مسئول سخنرانیها بود. خیلی هم مرید مرحوم مطهری بود به نحوی که مرتبا سخنرانیهای این استاد را تنظیم میکرد و از بس که این کار را انجام داده بود، حفظ شده بود. در آن ایام مرسوم بود که ساعت یک تا دو، روز شنبه به صورت طبیعی سخنرانی قبل از خطبههای نمازجمعه در رادیو پخش میشد. هرکس که سخنرانی می کرد، باید پخش می کردیم. ستاد نمازجمعه هم آن زمان توسط موتلفه اداره میشد و طبعا سخنرانی روز شنبه رادیو در اختیار جناح راست بود. یکبار که در جماران خدمت احمد آقای خمینی بودیم، (خدا رحمتش کند) ما را به نوعی بچههای خودش میدانست. با زیرکی سیاسی خطاب به من گفت: آقای ابطحی ساعت یک تا دو روزهای شنبه که سخنرانی پخش میکنید، بد نیست اما اینکه انتخابش به عهده موتلفه است، بد نیست؟ برای رادیو باید خودتان تصمیم بگیرید نه موتلفه. من هم برداشتم این بود که حاج احمد آقا میخواهد این سخنرانی های تند و تیز راست از رادیو حذف شود. خیلی تصمیم سختی بود. یادم است اولین بار بعد آن دیدار مرحوم عسگراولادی سخنران قبل از خطبهها بود که طبق روال باید پخش میشد اما ظهر شنبه پخش نکردم و به جای آن یک سخنرانی از آقای فلسفی پخش کردیم. این اتفاق یک اتفاق بسیار مهم در حوزه سیاست کشور تلقی شد. چراکه چند سال به صورت مرتب پخش میشد و نوعی رقابت پنهان بین جناحها اتفاق افتاده بود که آن جناحها در نماز جمعه تهران مدیریت داشتند و فضای تندی بود. البته مثل الان نبود که این اختلافات رسانهای شود. چراکه نه روزنامهای بود که در حوزههای سیاست بحث کند و نه فضای مجازی. من هم خیلی راحت میگفتم که سخنرانی آقای عسگراولادی را روز دیگری پخش خواهیم کرد. آمدم و سخنرانی دیگری از مرحوم عسگراولادی که آرام و عادی بود را در روز چهارشنبه همان هفته پخش کردم که نشان دهم مشکل ما آقای عسگراولادی نیست. بلکه مشکل این است که رادیو باید استقلال داشته باشد و استقلال رادیو به اینکه سخنران ساعت یک تا دو را ستاد نمازجمعه و موتلفه تعیین کند، درست نیست. به عبارتی یک کار شیطنتآمیز یا سیاسی در روز چهارشنبه همان هفته انجام دادم و یک سخنرانی عادی دیگری غیر از سخنرانی نمازجمعه از مرحوم عسگراولادی پخش کردم. این مسئله خیلی بالا گرفت یعنی اصلا جوری شد که واقعا به عنوان یکی از اتفاقات مهم دوران ریاست آقای هاشمی و من تلقی شد. هفته بعد آقای طبسی که از ابتدای انقلاب تولیت آستان قدس رضوی مشهد هستند و از قبل از انقلاب با ایشان صمیمی بودم به تهران آمدند و من به دیدنشان رفتم. ایشان در ریاست جمهوری و خدمت آیتالله خامنه ای اقامت داشت (در خیابان پاستور که بعدا دفتر خودمان شد) نشسته بودیم و با آقای طبسی درحال صحبت بودیم که یکمرتبه رئیسجمهور (مقام معظم رهبری) وارد اتاق شدند که عبایشان را بردارند و به جایی بروند. تا مرا دیدند توبیخ تندی کردند که این همه سال زحمت کشیدهام که روابط بین جناحها را با همدیگر نزدیک کنم و شما با این مسئله حذف سخنرانی آقای عسگراولادی همه را به هم ریختی و حساسیت عجیبی ایجاد کردی. جالب این بود در فضای سیاسی آن موقع حذف این سخنرانی اینقدر اتفاق مهمی بود که وقتی قصد ورود به ریاستجمهوری از خیابان پشتی پاستور (آذربایجان) را داشتم، دیدم محافظان ریاستجمهوری آن زمان عکس عسگراولادی را در اتاق حفاظت نصب کردهاند که یا به خاطر این بود که من وارد میشوم یا اینقدر قضیه رقابت بالا گرفته بود که من خیلی جا خوردم و الان هم میترسم که آن زمان اینقدر پرروبازی درمیآوردم! یعنی میخواهم بگویم که آن اتفاق، اتفاق مهمی بود ولی از همان جا به بعد باعث شد که ما سخنرانیهای ساعت یک تا دو رادیو را از دست موتلفه بگیریم ولی در عین حال سعی میکردیم که جناحهای مختلف در کار باشند. اینکه حاج احمدآقا به ما تلنگر زد که اختیار رادیو دست موتلفه باشد خوب نیست، ما را به این حرکت واداشت. چند خاطره شیرین از سوتی های سخنرانی ها هم دارم که در شماره آینده نقل میکنم‪.‬ لينك 2

	۳۰ آذر ۱۳۹۴ خاطرات شفاهی رادیو (۱۱)/ سخنرانیهای سیاسی قسمت اول در اوج جنگ، درگیری های مسلحانه منافقین، اختلافات داخلی تند بین جریان بنی صدر و حزب جمهوری اسلامی‪ ‬و نیز اختلاف بین نیروهای راست و چپ که در آن ایام با تیتر خط سوم جریان د اشت. جریان خط سه در یک تعریف نانوشته جریان چپ تر و بنا به معیارهای آن روزها مترقی تر شناخته می شد. حمایت ضمنی آیه الله منتظری و بیت ایشان و نیز حمایت ضمنی مرحوم حاج سید احمد آقای خمینی از جریان خط سه از یک سو و جریان مقابل آن که بیشتر مستظهر به محوریت آیه الله مهدوی کنی و تا حدودی آیه الله خامنه ای بود، فضای سیاسی تند ولی مخفی را در اردوگاه داخل انقلاب ایجاد کرده بود. در چنین شرایطی رادیو که پر مخاطب ترین رسانه بود، برنامه مهمی داشت بنام سخنرانی ساعت یک بعد از ظهر که در آن می شد این خط و خطوط ها به صورت نامرئی مشهود باشد. این تنها برنامه سیاسی داخلی بود. اخبار که در اختیار حوزه معاونت سیاسی بود و به مدیریت رادیو مرتبط نبود وتنها برنامه پر شنونده رادیو که قبل از اخبار ساعت دو بود و در بین سیاسیون موردتوجه ویژه بود، سخنرانی ها بود. برنامه «سخنرانی ساعت یک تا دو» بخش مهمی بود. از روزهای اول ورود به رادیو تمرکز سفارشات مثبت و منفی توسط مسئولانی که می دیدم در مورد سخنرانی بود. این نکته را هم باید توجه داشت که بیشتر مسئولان سخنران بودند و تلویزیون هم کمتر سخنرانی پخش می کرد. آن زمان جنگ بود و ساعت دو اخبار داشت و رادیو بسیار تعیین کننده بود. شاید تنها جایی که به سرعت مشخص کرد که رادیو یک مرتبه از نظر گرایش سیاسی متفاوت شده و معلوم شد که از این پس رادیو متعلق به جناح دیگری است، سخنرانی های ساعت یک تا دو بود. من البته صادقانه میگویم که جز این حوزه به عنوان یک آدم سیاسی، بقیه حوزه ها را اصلا به سیاست آلوده نکردم ولی مسوولیت مستقیم برنامه سخنرانی ساعت یک تا دو را در اختیار خودم گرفتم. یعنی اصلا برنامه سخنرانی را در زیر هیچ گروهی نگذاشتم و در دوران من اینگونه شد که گروه مستقلی به نام گروه سخنرانی درست کردم و در گروه سخنرانی هم مسئولی نگذاشتم وخودم مسئول آن بودم. دوستی بنام آقای بیرانوند بود که الان شنیدم بازنشست شده، خیلی پسر آرامی بود. ایشان را به عنوان مسئول اجرایی خودم در گروه سخنرانی گذاشتم ومسئول مستقیمش خودم بودم . هر روز ساعت 10، 11 صبح که میآمدم نیم ساعتی سخنرانی را مرور میکردم و لیستهایم را چک میکردم و از میان نوار سخنرانان یکی را انتخاب میکردم . در خیلی از موارد سخنرانی ها از شهرستانها می آمد و در خیلی از مواقع هم خودم ضمن هماهنگی با سخنران، گروه میفرستادم تا سخنرانی را ضبط کنند تا آماده پخش شود. گاهی هم اصلا به خاطر موضوعی که علاقمند بودیم در کشور مطرح شود سفارش سخنرانی می دادیم. به افراد مورد نظر می گفتیم که در این حوزه ما سخنرانی شما را پخش می کنیم. سخنران هم مهم نبود که در کجا حرف می زند، گاهی در یک مسجد کوچک محل حرف می زد و بی توجه به جو جلسه برای کل کشور حرف می زد و ما پخش می کردیم‪.‬ این برنامه گرچه یک ساعت از بیست و چهارساعت رادیو بود، ولی از نظر سیاسی رادیو را در بلوک بندی سیاسی متحول کرد و چشم سیاسیون مختلف داخلی به آن بود. البته زمان پخش شدن سخنرانیها هم خیلی مهم بود‪.‬قبل از برنامه پر بیننده اخبار در شرایط جنگی بود و روزها هم تلویزیون برنامه نداشت. ‪ صادقانه اگر اعتراف کنم در این برنامه بیشتر سراغ کسانی که هم جناح سیاسی خودمان که آن زمان هم جناح دفتر امام تلقی میشدند، می رفتیم. سخنرانیهای حساسی را که در دعواها خیلی تعیین کننده بود پخش میکردم و یا آدمهایی که اصلا خیلی اهل سخنرانی نبودند ولی من دوست داشتم به نحوی در کشور مطرحشان کنم..‬ یک نمونه به یاد دارم از آقای غلامحسین کرباسچی که از نزدیکان مرحوم احمد آقا بود و در آن دوران تازه استاندار اصفهان شده بود با عنوان حجت الاسلام والمسلمین کرباسچی سخنرانی پخش کردم چون معمولا سخنرانی ها از روحانیون منتشر می شد و علاقه مند بودیم که از ایشان سخنرانی پخش کنیم و نمی شد به عنوان یک استاندار از او سخنرانی پخش کرد. از عنوان حجت الاسلام استفاده کردیم. در ابتدای انقلاب مجموعه ای از روحانیون بودند که همان اوایل انقلاب لباسشان را درآوردند؛ مثل آقایان دکتر هادی و کرباسچی. این بحث سخنرانی ها خیلی بالا گرفت و چند بار به یاد دارم که احمد آقای خمینی ما را به دفتر امام خواست و در حقیقت نوعی تشویق می کرد که این خط را جلو بروید و خیلی خوب است. کار پخش سخنرانی آنقدر پر اهمیت شد که ملاک قضاوت در مورد عملکرد مان در بین سیاسیون شد. جریان خط سه و دفتر امام که تفکر مشترکی داشتیم تشویق و تقدیر می کردند و به همان میزان جناح راست که در مجلس بودند و حامیان قدرتمندی هم داشتند میانه خوبی با من نداشتند. اما واقعیت این است که به دلیل حمایت دفتر امام از کار ما، جرات این کارها را داشتیم. هیبت و جایگاه امام هم به اندازه ای بود که کسی نمی توانست به آن تفکر که جناح دفتر امام حامی آن بودند، کاری داشته باشند. مهمترین اتفاق سخنرانی ها مساله ای بود که رادیو به تشویق حاج احمد آقا روبروی رییس جمهور وقت قرار گرفت که در شماره آینده مطرح خواهم کرد. این نکته هم قابل توجه بود که به خاطر ارتباطات من و موافقت کلی آقای محمد هاشمی، مدیر عامل صدا وسیما هم در این امر دخالت زیادی نمی کرد. لينك 2

	۱۴ آذر ۱۳۹۴ خاطرات شفاهی رادیو (10)/خاطرات موسیقایی(۴) ‪ ‬ آقای محمدهاشمی به‌رغم اینکه در خارج درس خوانده بود اما سر موسیقی یک حساسیت ویژ‌ای به خرج می‌داد. یعنی اعتقاد داشت که باید خیلی مواظب موسیقی بود و که مبادا روز قیامت به خاطر موسیقی جلوی ما را بگیرند. کلا آفای محمد هاشمی از نظر فردی خیلی تقیدهای مذهبی اش فراوان بود و البته با اخلاص بود و اهل بازیگری نبود. تاکید زیادی بر مراقبت از موسیقی داشت، تا یکی، دو اتفاق در رادیو افتاد رخ داد. یک بار نمیدانم بر اساس گزارش چه کسی یا چه مرجعی، آقای محمد هاشمی به عنوان مدیر عامل تماس گرفتند و گفتند که در میان برنامه‌ای اجتماعی موزیکی پخش شده که از موزیک های اختصاصی فیلم های پورنو است. واقعا الان که اطلاعات و فهم و شعورم بیشتر شده هم نمی‌دانم موسیقی ویژه‌ای برای پورنو داریم یا نداریم؟ ولی این استدلال آن زمان مطرح شد و مدیر هماهنگی هم قضیه را دنبال کرد که چرا اصلا از بخش‌های ممنوعه آرشیو، نواری بیرون آمده است و دست تهیه کننده قرار گرفته. آقای هاشمی هم از بالا به دنبال ماجرا بود و فضا هم تند شده بود. اولین بار بود که گفتند شکایت کنیم. در واقع دوستان رادیو که به نوعی مخالف ما هم بودند ولی بروز نمی‌دادند، آتویی گرفته بودند و می‌خواستند شکایت کنند که چه کسی اینجا آمده است؟ هنوز هم یادآوری آن روزها برایم سخت است. رفتند و شکایت کردند. دو، سه روز وسط حیاط رادیو یک پیکان پلیس می‌آمد و متوقف می شد و پرس و جو از کارمندان آرشیو انجام می شد. دنبال این بودند که پیگیری کنند تا ببیند این نوار را چه کسی و چگونه آورده است و چرا از آن بخش بیرون آمده است؟ در همان ماجرا که به قوه قضائیه شکایت کردند و این قوه به آقای مصطفی محقق‌داماد ارجاع داد که آن موقع مدیر بازرسی کل کشور بودند. آقای کیانی مسئول هماهنگی پخش بود. در آنجا مجموعه‌ای فشار می‌آوردند که این نوارهای ممنوعه و غیر شرعی را باید آتش بزنند. من چند روزی خیلی منفعل بودم. تا نهایتا تصمیم گرفتم با کمک شورای سرپرستی و مدیرعامل جلوی قضیه نابود کردن آرشیو بایستیم. از آن طرف این ادعای آقای محمد هاشمی مطرح بود که پورنو پخش شده است و خیلی از پورنو و موسیقی مربوطه اش می‌ترسیدیم که در برنامه پخش شده است. من هم آن روزها نمی‌دانستم که پورنو چیست. فقط میدانستم خیلی بد است. در پیگیری قضیه بین مدیرعامل و مسوول هماهنگی رادیو کارها انجام می شد و من حذف شده بودم. این قضیه خیلی مهم شد و خودم را کنار کشیدم و به آقای خوشنویس سپردم که پیگیر باشد چون نمی‌توانستم در این وسط کاری انجام دهم. این ماجرا به یک صورتجلسه‌ای ختم شد که بخش موسیقی را باید از رادیو جدا شود و یک بخش مستقل درست شود. زیر نظر مدیرعامل. اگر کسی می‌خواهد تاریخ موسیقی و بخصوص رادیو را بخواند این ماجرا خیلی مهم است. نهایتا همین دادگستری که در همسایگی رادیو بود، مرا به آنجا احضار کردند. به عنوان مدیر رادیو. آقای میرعماد دادستان تهران بود. برایم خیلی عجیب بود. دادستانی بغل دستمان بود اولین بار بود که به آنجا می‌رفتم. به یک بخشی که آدرس داده بودند رفتم. برای اینکه همکاران دست و دلشان نلرزد، تنها رفتم و به کسی هم اعلام نکردم. نماینده دادستان یک روحانی شمالی بود که لهجه غلیظی هم داشت. برایم جالب بود که آقا و خانمی هم همزمان به آنجا آمده بودند و خانم از آقا به دلیل تجاوز شکایت داشت! یادم است خانم با یک لهجه ترکی شروع به تعریف ماجرا کرد که پرده کشیدیم و به ترکی جزئیات را تعریف کرد و آخوندی که به عنوان قاضی نشسته بود تذکر داد که لازم نیست تعریف کنی و پرونده را جمع کرد و رفتند. من هم نشسته بودم تا تمام شود و قضیه من شروع شود. بعد به آنجا رفتم و امضاء کردم که تعهد دهم از این به بعد مواظب آرشیو رادیو باشم. به یاد دارم که آقای محقق‌داماد به من تلفن زدند و گفتند که این پرونده جمع‌بندی شده است و این را خیلی ملایم درست کرده بود که مدیر رادیو باید موظف شود که چنین و چنان کند. فکر می‌کنم اینها بیشتر از این جهت اهمیت داشته باشد که یکسری محققان بخواهند در تاریخ موسیقی استفاده کنند. دوستان رادیویی بارها گفته اند که من ضمن تذکرات زیادی که می دادم ولی با ورود غیررادیویی‌ها به حوزه رادیو خیلی مخالف بودم. ولی دوست داشتم که همه مسایل را در خودمان حل و فصل کنیم. آن سه روزی که ماشین پلیس پشت حوض می‌ایستادند روزهای تلخی برایم بود. ‪ ‬این را هم بگویم که دو، سه بار دیگر هم مداخلات خارجی درحال اتفاق بود که من جلوگیری کردم. من از آقای محمد هاشمی یاد گرفته بودم که همیشه به وسط کار می‌آمدم و خودم مسئولیت را به عهده می گرفتم و قول می‌دادم که این مسائل با بچه‌ها حل و فصل شود. به همین دلیل هم بچه‌ها به من خیلی لطف داشتند و حس می‌کردند که در بحران‌هایی که پیش می‌آمد، رهایشان نمی‌کنم و پشت‌سر بچه‌ها در بحث‌هایی که پیش می‌آمد، می‌ایستادم. این خصلت آقای محمد هاشمی فوق‌العاده بود و گاهی اوقات سر یک کار سه روز در رادیو با جاهای مختلف درگیر می‌شد ولی حتی به من زنگ نمی‌زد که بگوید چرا این کار را کردید؟ انصافا کار حمایت از مدیران، توسط آقای محمد هاشمی خیلی خوب بود. بالاخره اشتباه پیش می‌آید و به یاد دارم که آن زمان به وزیر صنعت استدلال می‌کردم. می‌گفتم شما اگر یک خط صنعتی‌تان خراب باشد ممکن است سه سال پول مملکت را هدر دهید و بعدا بفهمید که اشتباه بوده است اما در رادیو اگر کسی اَ را اُ بگوید همان لحظه همه ملت می‌فهمند. خب وقتی شما اشتباهات به آن بزرگی می‌کنید بالاخره اینجا هم نیروی انسانی است و ممکن است با پدیدآمدن فضای خاص یا رخ دادن اشتباهی، ایجاد شود. الان قضاوت کردن برای آن وقت خیلی ناجوانمردی است که اگر کسی بخواهد با شرایط فعلی آن زمان را ببیند. یعنی می‌خواهم بگویم متدین‌ترین آدم‌های نسل فعلی را هم نمی‌شناسم که بنشیند «کجایید ای شهیدان خدایی» را گوش کند و لذت موسیقی ببرد. واقعا حسم این است که حتی متدین‌ترین‌ها هم اینگونه نیستند ولی آن موقع این برای ما خیلی مهم بود که بتوانیم آرام‌آرام این راه را باز کنیم. لينك 2

	۱۰ آذر ۱۳۹۴ پیاده روی اربعین الگوی همزیستی فداکارانه و اخلاقی پیادهروی اربعین الگوی همزیستی فداکارانه و اخلاقی پیادهروی نجف تا کربلا در اربعین، عهد دیرین علمای نجف بوده است که سالهای زیادی سابقه دارد. قدیمیترین عکسهایی که در آرشیو حوزه های علمیه وجود دارد، مربوط به تصاویر مراجع بزرگ تقلید است که سالهای دور در پیادهروی اربعین شرکت داشتهاند. این حضور در مراسم پیادهروی در یک سنت نانوشته برای مراجع قدیم نجف تا طلبههای عادی، معمول بوده است و در کنار روحانیون که بدنه اصلی پیادهروی کم جمعیت آن دورانهای دور بودند مردم عادی هم شرکت میکردند و به خصوص در مورد اهالی نجف قدیم، خاطرات پیادهروی اربعین سینه به سینه منقول است. این سنت پسندیده در بعضی دورانها که مهمترینش در دوران حاکمیت پر اختناق صدام حسین بود،کمرنگتر شد اما در همان دوران هم به کلی از بین نرفت. در سالهای پس از سقوط صدام و آزاد شدن عراق و بازشدن راه کربلا به روی عاشقان امام حسین، و امکان حضور تسهیل شده شیعیان در عراق، باعث شد که این ادای احترام تاریخی به امام حسین علیه السلام جان تازه ای بگیرد و از یک مراسم غریبانه پیاده روی، تبدیل به راهپیمایی میلیونی شود و در این یکی دوساله عملا به بزرگترین تظاهرات شیعی تبدیل شود. اگرچه اکثریت این جمعیت ایرانی هستند، ولی عملا جاده نجف به کربلا ملتقی شیعیان جهان می شود و از همه جای جهان تشیع در آن شرکت میجویند. این مراسم بزرگ حتما دارای ابعاد معنوی، سیاسی و عقیدتی فراوانی است که در جاهای مختلف به آن پرداخته شده است. اما الگوی همزیستی فداکارانه و اخلاقی و ایثارگرانه این مراسم قابل توجه ویژه است. از قدیم که تعداد پیادهروها دهها نفر بودند تا امروز که میلیونها نفر شدهاند، این الگو ثابت بوده است. تنها به تناسب رشد جمعیت همان الگوها تکثیر شده است. پذیرائی از زوار امام حسین برای افراد همان مقدار ارزش داشته که خود زیارت. از دروازه های نجف تا خود کربلا در فاصله ۸۰ کیلومتر مسیر، همه جا به شکل منظمی معلوم است که چه قبیله و چه عشیرهای قرار است میزبان باشند. در این پیادهروی کسی دغدغه غذا، آب، پذیرائی و محل استراحت ندارد. با کمترین توشه به راه میزنند. محوریترین شعار شیعه که عزاداری امام حسین باشد، آنها را دور هم جمع کرده است. نه کسی از کسی طلبکار است، نه کسی بداخلاقی می کند. نه کسی بخل میورزد. نه کسی میتواند فخرفروشی کند. در بین این میلیونها انسان زائر فقط موجی از محبت و عشق به امام حسین وجود دارد که در زندگی جاریشان تزریق محبت میکند. صلحآمیزترین مراسم دنیاست. کسی آنها را مجبور به رفتن نکرده است. کسی محصول این تظاهرات را نمیچیند. همه میزبانند. همه مهمانند. این تصویر همزیستی فداکارانه، اوج اخلاقمداری است که میتواند الگوی زندگانی جوامع شود. نکته فوق العاده زیبای این مراسم درنوردیدن مرزهاست. اکثر میزبانان عراقی هستند. در خاک عراق این راهپیمایی انجام می شود و اکثریت این جمعیت عظیم غیر عراقی هستند. در اینجا چیزی فراتر از ملیت وجود دارد. عقیده درونی که میزبان را سخاوتمند و مهمان را مهربان می کند. علاوه بر آن که در این دوسال اخیر این تظاهرات و پیاده روی در کشوری صورت می گیرد که بخش عمده ی آن در اختیار داعش است. این گروه خطرناک و دور از انسانیت که از نظر عقیدتی خود را دارای بیشترین فاصله با شیعیان می داند و اسیب رساندن به عزاداران امام حسین می تواند ضربه سمبلیک عقیدتی باشد. این را همه شرکت کنندگان می دانند. اما قرار است صدای مهربانی آنها فراتر از این خطرپذیری ها باشد. سازماندهی این مراسم هم اگر چه تحت مدیریت مسئولان ایرانی و عراقی است، اما کسانی که رفتهاند می دانند که همه به هم کمک می کنند و ابتکارات خود را به نمایش می گذارند‪.‬ به اعتقاد من اگر از این منظر به راهپیمایی میلیونی اربعین نگاه شود تمرین زیست مهربانانهای خواهد بود که در ان خشونت و ترور و حقد و حسد و کینه و نامهربانی جا ندارد. اینها همه نیاز زندگی امروز بشر است. کجای دنیا است که این الگوی مهربانانه را نیاز نداشته باشد. در خطرناکترین شرایط و در یک عمل مستحب و نه واجب، شیعیان به این گونه زیبا الگوی کوچکی از زندگی مورد نیاز بشر امروزی را ارایه می دهند‪.‬ دنیای امروز ما در همه جای آن دقیقا به این زندگی اخلاقی احتیاج دارد. کسانی که در مراسم پیادهروی اربعین شرکت میکنند، حتی اگر خودشان ندانند، این الگو را که می شود اخلاقی و مهربان زندگی کرد به دنیا عرضه می کنند‪.‬ این پیاده روی میلیونی تابلوی عشق و محبت انسانی است که متاسفانه با همه بزرگی حادثه در رسانه های جهانی کمترین بازتاب را دارد. شاید در دنیا کسی باور نکند چند میلیون غیرعراقی در عراق بدون هیچ چشمداشتی مهمان مردم آن کشور هستند و هم مهمان و هم میزبان حس مشترکی دارند که نقطه محوری آن نام اباعبدالله الحسین است. کاش می شد دنیا هم این جلوه های زیبای زیست مشترک اخلاقی و ایثارگرانه را در درون این دنیای پر خشونت ببیند‪.‬ السلام علیک یا ابا عبدالله‪.‬ لينك 2

	۰۷ آذر ۱۳۹۴ خاطرات شفاهی رادیو (9)/ خاطرات موسیقایی (۳) در ادامه خاطرات موسیقایی در رادیو دهه شصت، پس از آن که حضورا از شورای سرپرستی مطمئن شدم که با حذف کلی موسیقی مخالف هستند، این بخشنامه عملا لغو شد. بعضی از مدیران رادیو قبل از من هم قدری ناراحت شده بودند که چرا من موضوع مخالفت با حذف موسیقی را این قدر پیگیری کردم. وقتی مدیر رادیو شدم قصدم را اعلام کردم که می خواهیم در رادیو کمی دامنه موسیقی های حلال را توسعه دهیم. این را هم که می‌گویم نه واقعا با کسی هماهنگ کردم و نه سیاست ابلاغی بود بلکه برداشتم از امام این بود که این نوع موارد مخالفت های کلی با موسیقی بیشتر مختص کاسبکارهای مذهبی است. اما چون خانواده‌ام آخوند بود و از قدیم روحانیون سنتی قدیمی و نه آنها که بعدا روحانی شدند، افراد خیلی با سعه‌صدری بودند. یعنی آنهایی که روحانیون سنتی و استخوان‌دار بودند و خانواده ما هم جزو همین گروه روحانیون بود و من این فضاها را می‌شناختم و میدانستم که حساسیت‌های اینچنینی مربوط به آدم‌هایی است که تازه مسلمان شده‌اند و نه مال روحانیت اصیل. فضای بیت امام را هم می‌دیدم که خیلی علیه موسیقی نیست. ذکر این خاطره جالب است: اولین محرمی که بعد از مدیریت من بر رادیو پیش آمد، دوستان گفتند سال گذشته از روز اول محرم، تمام سرودهای رادیو حذف شده و کلا موزیک عزا در کل محرم پخش شده است، من از اینکه این همه مدت طولانی فقط موزیک عزا پخش شود، آن هم در ایام جنگ دو دل بودم. من به دلیل اینکه از طرف همین دوستان در رادیو متهم شده بودم به اینکه خیلی به مسائل دینی توجه نمی‌کنم، قبول کردم که از روز اول محرم فقط موزیک عزا پخش شود. فقط مانده بود که بگویند اینکه جلوی عزای امام حسین ایستاده ام. بالاخره از روز اول محرم موسیقی را به موسیقی عزا تبدیل کردیم و مثل روال سال قبل و نخواستم که این را به‌هم بزنم. آن زمان هم تنها یک موزیک ویژه متعلق به روز عزا داشتیم. موسیقی ویژه‌ای بود که اگر چیز دیگری هم می‌گذاشتند فکر می‌کردیم حرام است. آن را شروع به گذاشتن کردیم و حتی موزیک های داخل برنامه های عادی هم موزیک عزا بود. ظهر روز اول محرم آقای سیدمحمد هاشمی نماینده قوه قضائیه بعد از ماجرای کودتا در شورای سرپرستی و از اعضای دفتر امام (الان از اعضای دفتر روحانیون مبارز هستند) تلفن زدند و گفتند که امام امروز گفتند من نمی‌گویم این موسیقی عزا را نگذارید اما از روز اول محرم شروع کردید، می‌خواهید تا روز یازدهم هم ادامه دهید؟ من هم گفتم که پارسال هم اینگونه بوده است و ما هم طبق روال پارسال ادامه دادیم. این سوال امام که البته دستور نبود، خیلی معنادار بود و مرز بین امام و دکان داری بعضی از تازه مسلمان شده ها را نشان میداد‪.‬ ‪ اگر با بچه‌های آرشیو رادیو هم صحبت کنید آنطور که به یاد دارم آمده بودند و نوارهای موسیقی را جدا کرده بودند و مثل یک منطقه موامخدری بود که از بقیه بخش ها جدا بود. کلیدش هم دست افراد صلاحیت دار بود.‬ من سعی کردم بدون اینکه حساسیتی ایجاد شود، موسیقی‌های حلال آرام‌آرام متفاوت شود. یعنی موسیقی‌های بیشتری باشد. البته اینکه من می‌گویم موسیقی آن روزها، باید دانست که از موسیقی‌های عزای الان هم عزاناک‌تر بود. بیشتر سرود بود و موسیقی خیلی کم بود و مفاد سرودها محتوای ارزشی هم داشت و موسیقی به عنوان موسیقی خیلی کم پخش می‌شد‪.‬ مرحله به مرحله در کار موسیقی جلو رفتیم. البته من موسیقی‌شناس نبودم ولی مدیر رادیو بودم و باید با نظر من پخش می شد. خانم نیساری مسئول آرشیو بودند و گاهی اوقات از آنجا بر اساس همین سیاست، موسیقی هایی را پیشنهاد می داد. من هم با احتیاط و به سلیقه شخصی خودم (با عذرخواهی از ملت) در میان موسیقی‌هایی که بود انتخاب می کردم و پخش می‌کردیم. انصافا یک نوع حمایت معنوی و غیرآشکاری بود که دفتر امام از بازشدن فضا می‌کرد و یک مقدار هم شاید شجاعت‌های من در این قضیه بود. یادم است از آرشیو مرتب برای من نوار می‌آوردند و می‌گذاشتیم. چندنفری هم از میان تهیه‌کنندگان برای من معتمدتر بودند که با من توافق‌هایی داشتند و یکسری نوار از منازلشان می‌آوردند چراکه اینجا نوار ممنوع بود و بعد از تعهدی که من داده بودم باید حتما مسئول آرشیو امضاء می‌کرد که این نوار جزو نوارهای قابل پخش است و براساس فرمی که داشتند آن را به تهیه‌کننده فلانی می دادیم و نوار را پس می گرفتیم. (چه روزهای عجیب و غریبی بود!) در آن فضا دو، سه نفر هم از بچه‌های تهیه‌کننده بودند که با من صحبت کرده بودند که خودمان بالاغیرتا مواظبیم که یک وقت موسیقی‌های تند نگذاریم و اجازه دهیم خودمان نوار بیاوریم. این هم بین من و آنها بود و اصلا اگر آرشیو می‌فهمید شاید مکدر می‌شد یا برخی بچه‌ها اینجا شلوغ می‌کردند. اینها هم شروع به کم‌کم پخش کردن کردند و فضا از آن روزی که من تازه آمده بودم، تغییر کرد. در اوج طبل و سنج کردن همه موسیقی‌ها به این رسیدیم که کم‌کم آرشیو باز شد و تهیه‌کنندگان، تهیه و خودشان انتخاب می‌کردند و موسیقی پیش رفت و خوشحالم از اینکه آرام‌آرام بدون اینکه حساسیتی ایجاد کنم کار را پیش بردم. یعنی من به عنوان یک آدمی که موسیقی را دوست دارم، خوشحالم که از تاثیرگذارانی در جامعه بودم که توانست موسیقی را فعال کند. ما اینجا اتاق موسیقی داشتیم و یادم است گروهی از روحانیون نسبتا روشنفکر آن زمان را به اینجا برای بازدید آورده بودند و بچه‌های موسیقی که اینجا نشسته بودند، علمای بزرگوار به نحوی آنها را می‌نگریستند که انگار معتاد هستند و غصه میخوردند که چگونه ۷۰ سال است که تار به دست دارند! می‌خواهم فضا را برایتان ترسیم کنم که این توفیق من خیلی موثر بود و معتقدم به خاطر این کارهایم نزد خداوند اجر دارم. الان هم همین که آنها معتقدند این کارها ممکن است گناه‌آمیز بوده باشد من نیز معتقدم جامعه ایرانی و موسیقی ایرانی که سنت تاریخی‌شان بوده و هیچ‌وقت هم مشکل شرعی و قانونی نداشته و نقشی که در این زمینه داشته‌ام نزد خداوند اجر دارد‪.‬ در این جا آقای رجبلو که برنامه خاطرات را اجرا می کرد و از مدیران هماهنگی آن دوران بود در پایان این قسمت گفت: همان موقع در پخش آقای فیروزان که منصوب شما بودند قطعا در ارتباط با برنامه‌ریزی‌ها با شما هماهنگ می‌کردند و به یاد دارم که به مسئول آرشیو آن زمان به نام آقای اصغر حقیقی دستور دادند که حاج آقا ابطحی فرمودند موزیک‌هایی که شما با توجه به شرایط کنونی مجاز تشخیص می‌دهید، آماده و در اختیار هماهنگی پخش بگذارید که به تناوب استفاده شود. به یاد دارم که همان زمان در پخش مطلب زیاد می‌نوشتیم چون هنوز تولید به مرحله‌ای نرسیده بود بعضی برنامه‌ها اصلا در پخش، تولید می‌شد. مثلا برنامه اخلاق سیاسی که بعد از خبر ساعت 8 پخش می شد یا نگاهی به مطبوعات که کلا در پخش تولید می‌شد، معضل ما هم از همین موسیقی‌ها بود. آقای فیروزان به نقل از شما فرمودند که آقای ابطحی دستور داده‌اند. همچنین به یاد دارم که آقای اصغر حقیقی یکسری نوارهایی را از آرشیو پخش که بسیار معتبر بود، انتخاب کردند و آوردند و در پخش گذاشتند. این سنت همین گونه ادامه پیدا کرد که خود تهیه‌کنندگان مثل آقایان جمشیدی، مختاری، برخوردار، مقدسی و خانم‌ها کریمی، امینی انتخاب می‌کردند. لينك 2

	۳۰ آبان ۱۳۹۴ خاطرات شفاهی رادیو (8)/ موسیقی در دهه شصت (۲) در مطلب قبل گفتم زمانی که مدیر رادیو تلویزیون شیراز بودم و به تهران ، برای مدیریت رادیو نیامده بودم، قرار بود موسیقی کلا از رادیو حذف شود و ماجرا را منتسب می کردند به نظر امام. ماجرا را به شورای سرپرستی وقت منتقل کردم و از آن جلوگیری شد. بعد از استقرار در رادیو، اولا تصمیم گرفتیم که تکلیف سرودهایی که با طبل و سنج ضبط شده و قرار بود که فقط آنها از رادیو پخش شوند را روشن کنیم. تصمیم گرفتیم آنها را فقط در روزهای عزا پخش کنیم.. دوستان گروه موسیقی رادیو تلاش کرده بودند وتمام سرودهای رادیو را با طبل وسنج ضبط کرده بودند ونباید زحماتشان هدر می رفت. . اگر چه می شد حدس زد که آنها هم به وقت تولید، به خاطر آن که می دانستند قرار است موسیقی از رادیو حذف شود، چقدر دلخور بوده اند. فشارهایی بعد از آن روی صدا و سیما از سوی نیروهای سنتی وارد شد که موسیقی حذف شود، زیاد شد. باز هم تذکر می دهم موسیقی ای که برای حذفش فشار آورده می شد، فقط سرودهای تولید شده پس از انقلاب بود که با آلات موسیقی نواخته شده بود. مضامینش هم همه در مورد جنگ و یا مفاهیم انقلابی بود و خوانندگانش هم عمدتا آقایان گلریز و مهرداد کاظمی و قره باغی و دوستان پیشکسوتی که صدای مجاز داشتند. موسیقی خارج از رادیو هم در آن فضا واقعا جرم تلفی می شد. خودم شاهد بودم که اتومبیلی را وقتی گشت های کمیته انقلاب اسلامی متوقف کرد، و صاحب آن در داخل ماشین در حال شنیدن شجریان بود، نوار کاستش به عنوان آلت جرم از راننده گرفته شد. فضای بعد انقلاب بود که به خصوص در مساله موسیقی یک سردر گمی عجیبی بود. نسل امروز حتما این نوشته ها را با تعجب می خوانند. توقع خیلی ها از جامعه انقلابی و متدین آن روز این بود که موسیقی کلا حذف شود. دوستان فبل از من هم کار خلاف عرفی نمی خواستند انجام دهند. یک بار تازه در گروه موسیقی رادیو سرود کجایید ای شهیدان خدایی با اجرای جدید و متفاوتی تولید کرد. فکر کنم با صدای مهرداد کاظمی بود و تا سالها پیش در تلویزیون هم با تصویر موج های دریا پخش می شد. ایام جنگ بود وهمه اخبار می شنییدند تا از اوضاع جبهه ها مطلع شوند، برای تشویق دوستانی که این کار را تولید کرده بودند، کلی پز دادیم و پنج دقیقه به خبر ساعت ۱۴ آن را پخش کردیم که شنونده بیشتری داشته باشد. وسط های خبر بود که تلفن سیاسی زنگ زد. تلفن سیاسی مخصوص مسئولان بود که مستفیم خودشان زنگ می زدند . جواب دادم. یکی از اعضای شورای سرپرستی بود که قرابتی هم با دفتر حضرت امام داشت. خیلی دلسوزانه گفت، در مورد موسیقی خیلی تندش کردید. حداقل این سرود را با این موسیقی ( که کمی متفاوت با روند موسیقی های دیگر بود) نزدیک اخبار که همه مسئولان و متدینین گوش می کنند نباید پخش می کردید. ما مقاومت می کردیم. تا اینکه از قول آقای حاج محمود لولاچیان که از اخیار بازار بود و ما هم رابطه خانوادگی با ایشان از سالهای دور داشتیم، معروف شد فتوایی از امام مبنی بر حرمت کلی موسیقی گرفته است. با ایشان تماس گرفتم و دیدار کردیم. آقای لولاچیان که یک مدتی رئیس سازمان حج هم شدند، گفتند به مناسبتی خدمت امام رفته بودند. نوشته‌ای از بازاریان متدین که بر سر موسیقی خیلی حساس بودند را خدمت امام بردند و توضیح دادند که موسیقی چنین و چنان است و نظرایشان را درباره موسیقی پرسیده بودند. در آن ایام به یاد بود شهادت مرحوم مطهری سرودی ساخته شده بود بنام ای شهید مطهر. آن هم نسبت به سرودهای آن دوران کمی متفاوت بود. مضمونش البته در مورد شهید مطهری بود. آقای لولاچیان روی این سرود هم تاکید داشت که به عنوان نمونه و مصداق یا در نامه نوشته بود و یا به امام گفته بود. امام نیز بنا به ادعای آقای لولاچیان همانجا نوشته بودند: موسیقی به صورت کلی حرام است. و سرود مرحوم مطهری را هم به عنوان مصداق موسیقی حرام ذکر کرده بودند. این ادعای آقای لولاچیان بود. گفت که احمدآقا مطلع شده بود که چنین چیزی از امام گرفته‌ایم و دم درب آمد و کاغذ را از ما گرفت و ادعا داشت که نظر امام این بوده است. این البته یک ادعا بود. از سوی دیگر ما می دیدیم که در تلویزیون موسیقی پخش می شود و امام که مرتب رادیوشان روشن بود، ممانعتی نمی کنند. خبر ادعای آقای لولاچیان خیلی در سطح متدینین پخش شد و فشار روی رادیو تلویزیون زیاد شد. برای حل این مشکل دفتر امام تصمیم گرفت این مساله را به نحو عملی پاسخ گوید. در آن ایام امام ملاقات های عمومی زیادی نداشت. هفته ای یکبار فقط خانواده شهدا به دیدارشان می رفتند و فقط آقای کروبی به عنوان رییس بنیاد شهید شرکت کنندگان را معرفی می کرد. امام هم بلند می شدند و دست تکان می دادند. در اخبار هم فقط تصویر نشان می دادند و اسامی خانواده شهدا را گوینده خبر می خواند و از صحبت های آقای کروبی با صدای خودش چیزی پخش نمی کردند. در اردیبهشت آن سال ایام شهادت مرحوم مطهری، آقای محمدعلی انصاری از دفتر امام زنگ زد که فردا امام دیدار دارند و برای رفع شبهه از امام اجازه گرفتیم که سرود مرحوم مطهری را نوازندگان با آلات موسیقی اش جلو امام بنوازند. ما دست به کار اعزام گروه بودیم که حفاظت امام اعلام کرد امکان بازرسی وسایل را در آن فرصت کم در آن شرایط سخت تروریستی داخل کشور نداریم. آقای انصاری از من خواست فردا به حسینیه جماران بروم . تا امام روی جایگاهشان نشستند، قبل از صحبت آقای کروبی، از بلندگوی حسینیه با نوار سرود ای شهید مطهر به طور کامل پخش شد. بعد هم آقای کروبی به جای اینکه فقط خانواده شهدا را معرفی کند، خطاب به امام در این مضامین مطلبی گفت که: ای امام همین سرود شهید مطهری را که شما آن را شنیدید و شنیدن آن را اشکال نمی کنید، از سوی یک عده مرتجع و متحجر اعلام شده که حرام است. شب هم بر عکس همیشه این بخش صحبت آقای کروبی را تلویزیون در خبر پخش کرد که راه بر هر شبهه ای بسته شود و این کار در آن شرایط گام بزرگی بود برای باز شدن فضای موسیقی. این واقعیت های ان دوران است. به همین دلیل اگر در آن فضا واقعا نطرات راهگشای امام خمینی نبود و از رادیو وتلویزیون و پخش موسیقی های حلالش حمایت نمی کردند معلوم نبود که متحجران چه بر سر موسیقی می آوردند. خاطرات موسیقایی ادامه دارد... لينك 2

	۲۲ آبان ۱۳۹۴ خاطرات شفاهی رادیو (7)/ موسیقی (۱) در گفتگوهای خاطرات شفاهی در مورد رادیو دهه ۶۰ که من مدیر آن بودم، به خاطرات موسقیایی می رسیم. آقای رجبلو از دوستان قدیمی رادیو در ابتدای این گفتگو، توضیح داد: من جزو اولین کسانی بودم که به رادیو رفته بودم، به یاد دارم معضلی که از همان روز 22 بهمن شروع می‌شد و طبعا زمانی که شما آمدید، 4، 5 سال بود که ما در پخش بودیم و همچنان با آن معضل روبرو بودیم، بحث موسیقی بود و همیشه گرفتار بودیم که چه موسیقی پخش شود و چه موسیقی پخش نشود. هرچه هم که پخش می‌کردیم همیشه از جاهای مختلف تماس گرفته می‌شد و بعضا به ما تذکر داده می‌شد. انگار آنقدر خط قرمز موسیقی شدید بود که ورود به هر کدام از بخش‌های موسیقی برایمان دردسرآفرین می‌شد. از این جهت می‌خواستم این بحث را مطرح کنم که شنوندگان عزیز ما بدانند زمانی که آقای ابطحی آمدند یکمرتبه یک فضای باز موسیقی خاصی را در رادیو شاهد بودیم. بحث‌هایی مربوط به برنامه‌های زنده‌ای که در زمان شما بسیار هم پرسروصدا شروع شد؛ مثل «سلام صبح بخیر»، «صبح جمعه با شما» و برنامه‌های دیگر که وارد آن فاز هم خواهیم شد اما شما از بحث موسیقی شروع کنید. آیا با جایی هماهنگ کردید مثلا با بیت حضرت امام یا با خود آقای هاشمی‌رفسنجانی؟ یا رویکرد رسانه آن موقع اینگونه بود یا اینکه سلیقه خود شخص شما و جسارت‌های فردی‌تان بود؟ من در پاسخ به این سوال وخاطره آقای رجبلو، مساله موسیقی را با خاطره ای شروع کردم. خاطره مربوط به دورانی بود که من مدیر رادیوتلویزیون شیراز بودم، همه مدیران مراکز شهرستانها را برای جلسه ای ‌در همین پخش استودیوی 8 دعوت کرده بودند و ماهم شرکت کرده بودیم. جلسه توجیهی از سوی آقایان ارگانی مدیر رادیو و نبوی مدیر تولید رادیو و یاسینی مدیر پخش رادیو در ارتباط با موسیقی برگزار کردند. این جلسه احتمالا حدود اواخر بهار 62 و چند ماه قبل از جابجایی من بود. در آن جلسه، سخنرانی که فکر می‌کنم آقای ارگانی یا آقای یاسینی انجام دادند این بود که ما مطلع شدیم حضرت امام با کل موسیقی مخالفند و به این دلیل ما الان تمام سرودهایی که بعد از انقلاب با موزیک ساخته را با طبل و سنج ضبط می‌کنیم یعنی همان کلام را به جای موسیقی با طبل و سنج می‌گذاشتیم. و در شهرستان‌ها هم حرفمان این است که شما نباید موسیقی پخش کنید و این قانون کلی رادیوست. احتمالا به دلیل اینکه آنها آقای محمد هاشمی را قبول نداشتند و خودشان را هم مجموعه‌ای قدرتمند سیاسی در کشور می‌دانستند و شاید با آن مراکز هماهنگی کرده بودند من نمیدانستم بدون اطلاع رییس و شورای سرپرستی به ما در شهرستانها بخشنامه ابلاغ کرده اند و من هم تنها آخوند جلسه بودم و از نظر سنی هم مثل بقیه مدیران سن کمی داشتم. تنها آدمی بودم که اعتراض کردم و گفتم این چه مبنایی است؟ گفتند که این مبنا نظر حضرت امام است. من با همان جسارت‌های شخصی‌ام که داشتم با اینکه به من ربطی نداشت نزد دکتر روحانی رییس شورای سرپرستی رفتم. آقای محمد هاشمی تهران نبود. آقای گرجی رئیس‌دفترشان بود. آقای علی جنتی عضو نماینده قوه قضاییه در شورای سرپرستی هم در جلسه بود. آن زمان فکر می‌کردم این یک مصوبه رادیوتلویزیون و قطعی است. من به عنوان اعتراض نزد آنها رفتم که این چه کاری است و کجا فتوای امام است؟ یادم است آقای علی جنتی همین حریت‌هایی را که الان که وزیر ارشاد است دارد آن همان‌موقع هم داشت و گفت که این سیاستگذاری است و ربطی به مدیر عامل ندارد. از آقای هاشمی هم بپرسید من اینگونه در ذهنم است که بچه‌های رادیو برای حذف موسیقی با محمدآقای هاشمی هماهنگ کرده بودند البته اگر اشتباه نکنم. به عنوان یک وظیفه الهی که سروصدا نکنیم و به خاطر خدا وقتی نظر امام این است ما هم قیامت‌مان را نفروشیم و این حرف‌ها... در ذهنم است که هماهنگ کرده بودند و به این دلیل نزد شورای سرپرستی رفتم. آن زمان بحث این بود که آقای محمد هاشمی شورای سرپرستی را در کارهای اجرایی راه نمی‌داد و معتقد بود سیاستگذاری با شورای سرپرستی است. آقای جنتی استدلال کرد که این سیاستگذاری است و مسئله حذف موسیقی را چه کسی گفته است؟ اصل این بی خبری شورا و عملکرد جزیره ای یک بخش از صدا وسیما در این امر مهم برای من جالب توجه بود. بسیاری از مشکلات اول انقلاب بر همین اساس شکل گرفت که آدم ها اجتهاد فردی می کردند و در بهترین صورت برای کسب ثواب شخصی دست به اقداماتی می زدند که نه شرع آن را تاکید کرده بود و نه قانون آن را قبول داشت. اما واقعیت این بود که شور انقلابی این مرزها را در خیلی جاها می شکست. یادم نیست که کجا اما گفتند آقای لولاچیان از امام یک استفتایی کردند و براساس آن استفتا این کار را می‌کنیم. یادم است زمانی که بچه بودیم و با پدرم به تهران می‌آمدیم به منزل آقای لولاچیان می‌رفتیم و با آنها آشنایی خانوادگی داشتیم. در فصل بعدی به مساله این استفتا و خاطرات جنبی آن خواهم پرداخت. من به شورای سرپرستی رفتم و بحث جلسه و حذف کلی موسیقی از رادیو را مطرح کردم. نکته جالب قضیه هم این بود که دوستان رادیو می گفتند این تصمیم در رادیو فقط اجرا می شود و نه در تلویزیون. چون آنان نپذیرفته اند که موسیقی را حذف کنند. صرفا انگیزه شرعی، بدون توجه به واقعیت تاریخی و شرعی وایرانی موسیقی در این حوزه. متوجه شدم که شورای سرپرستی از این سیاست که ما را به خاطر حذف موسیقی دعوت کردند، اطلاع نداشتند. بچه های رادیو بر اساس اینکه دوست داشتند بدون سروصدا درحقیقت یک کار الهی انجام دهند و در ذهنشان این بود که این نظر امام است و فتوایشان این است که موسیقی حرام است. به شیراز برگشتم... لينك 2

	۱۸ آبان ۱۳۹۴ خاطرات شفاهی رادیو (6)/ میدان ارک یکبار پارسال برای ضبط خاطرات شفاهی رادیو به محوطه رادیوی میدان ارک (پانزده خرداد) رفتم. همان برنامه ای که منجر به ضبط این خاطرات شد. پس از سالها. برنامه خوبی بود که خاطرات مدیران رادیوئی را ضبط می کردند تا اینکه بعد از آمدن آقای سرفراز، خانمی مدیر رادیو شدند و خبر دادند که امر فرموده اند از ماها خاطرات ضبط نکنند. بالاخره احتیاط شرط نگهداری پست است، حتی به قیمت حذف و تغییر تاریخ.. وقتی پس از سالها به رادیو رفتم، هنوز شیرینی آن روزها، با آمدن و دید و بازدید قدیمی های رادیو خیلی به دل می نشست. بسیار شادی آور بود برای من به عنوان تنها مدیر روحانی رادیو، که مورد لطف و محبت همکاران قرار دارد. آقای رجبلو، دوست فاضل و اندیشمند قدیمی ام که مدیریت برنامه خاطرات شفاهی را داشت. در ابتدای آن قسمت گفت: امروز یکشنبه است، هفتم دی‌ماه 1393 ساعت یک و 30 دقیقه بعدازظهر که در خدمت آقای ابطحی در استودیوی شماره 20 ساختمان تولید رادیو در میدان پانزده خرداد و این نکته را هم بگویم که خیلی از خانم‌ها و آقایانی که امروز شنیده بودند جناب آقای ابطحی تشریف آوردند مرتب به اینجا می‌آمدند و یک فضای نوستالژیکی پدید آمد که آقای ابطحی را سرحال آورد. یعنی معمولا مهمانانمان خسته می‌شوند ولی فکر می‌کنند آقای ابطحی الان سرحال شده‌اند. درست است؟ من پاسخ دادم: بله چون ایام رادیو واقعا خاطرات خوبی برای من بود. دوران خوب زندگی من بود و جاهای مختلفی را در مدیریت‌های مختلف تجربه کردم ولی هیچ شیرینی مثل دوران رادیو هنوز برایم تجدید نشده است. آقای رجبلو پرسید: چون شنونده‌های ما می‌خواهند مختصری راجع به شما بدانند و با توجه به اینکه فرمودید فرازهای مختلفی را تجربه کردید، تیتروار بفرمایید که چه مسئولیت‌هایی و در کجا و با چه قابلیت‌هایی در حد 2 دقیقه فقط توضیح دهید که شنوندگان ما بدانند پازل رادیو در کجای کار شما قرار می‌گرفت؟ من جواب دادم: من مشهد بودم، دوران مبارزه 17، 18 ساله بودم و در مبارزه آدم شلوغی بودم و کمی هم علائق آماتوری دوربین سوپر8 را قبل از انقلاب داشتم و فضاهای اینگونه بودم. بعد از انقلاب، بلافاصله در مشهد مدیر برنامه‌های رادیوتلویزیون مشهد شدم و چند ماهی آنجا بودم و دوباره به قم برگشتم که درس‌هایم را بخوانم. تعطیلات تابستان شد و آقای محمد هاشمی به تلویزیون آمده بودند و مرا به عنوان مدیر راه‌اندازی تلویزیون بوشهر به بوشهر فرستاد و دو، سه ماهی آنجا بودم. بعد از آن مدیریت رادیوتلویزیون شیراز را هم اضافه بر آن به من سپردند. بعد از آنجا اتفاقاتی که قبلا توضیح دادم در مدیریت رادیو و تلویزیون در تهران افتاد که به تهران آمدم و مدیر رادیوی ایران شدم و بعد از 5 سالی که در رادیو بودم، چند ماهی معاون برون‌مرزی صداوسیما شدم و چون چندان به آنجا علاقه نداشتم به وزارت ارشاد منتقل شدم که دوران وزارت آقای خاتمی بود. در وزارت ارشاد، معاونت بین‌الملل را برعهده داشتم تا روزی که آقای خاتمی استعفاء دادند و به دنبالشان من نیز استعفاء دادم و آقای لاریجانی تشریف آوردند و چون کارمند رادیوتلویزیون بودم به رادیوتلویزیون برگشتم و مشاور رئیس رادیو تلویزیون شدم و یکسالی هم آنجا بودم و دوباره آقای لاریجانی به رادیوتلویزیون بازگشتند و ما دنبال هم همدیگر را تعقیب می‌کردیم! من مشاور ایشان شدم و در آن فاصله به عنوان رئیس‌دفتر رادیوتلویزیون به لبنان منتقل شدم و سه سال آنجا بودم و اوایل سال 76 به ایران آمدم و رئیس‌دفتر رئیس‌جمهور شدم. بعد معاون حقوقی پارلمانی رئیس‌جمهور و بعد هم بازنشسته شدم و بقیه راه را هم در یک موسسه خصوصی به عنوان موسسه گفتگوی ادیان فعالیت دارم. محوطه رادیو و میدان ارک هنوز هم برای همه ایران نوستالژیک است. اصلا آن منطقه، 30 سال پیش خیلی فرق داشت ولی باز هم مثل همیشه منطقه اصلی شهر بود. از میدان امام خمینی که رد می شدیم، همه با سرعت راه می رفتند. عده ای به سمت دادگستری، عده ای به سمت بازار، عده ای برای خدمات جانبی دادگستری و بازار. منطقه سریعی بود. هیچ تناسبی با رادیو که کار فکری و هنری بود نداشت.تنها کار فرهنگی آن اطراف، ماشین نویسهایی بودند که روی پله های دادگستری می نشستند و عریضه نویسی می کردند. خیلی کار جالبی بود. فقط کافی بود بگویی موضوع دادخواهیت چیست، به سرعت برق تایپ می کردند بی آنکه کپی پیستی داشته باشند. مسجد ارک هم فعالیت فرهنگی دیگر اطراف ما بود. رادیو سابقه زیادی در تاریخ داشت. استودیوهای آن، فرهنگ و موسیقی و هنر ایران را در تاریخ نگه داشته و همیشه هنرمندان و فرهیختگان در رادیو از این دالان می گذشتند. دالان سرعت، جرم، بازار و بزه. اما علیرغم این داخل ساختمان رادیو فضای شیرینی وجود داشت. در آن ایام از در که وارد می شدی سمت راست استودیوها بود، سمت چپ آرشیو. در مورد این موارد بعدا صحبت خواهم کرد. لينك 2